در دنیای ساخت‌وساز، اجرای درست و اصولی تأسیسات مکانیکی و برقی یکی از عوامل کلیدی در تضمین کیفیت، ایمنی و بهره‌وری یک ساختمان است. اگر این بخش‌ها به درستی برنامه‌ریزی و اجرا نشوند، ممکن است در آینده هزینه‌های سنگینی برای تعمیرات، بازسازی یا حتی تخریب دوباره سازه ایجاد شود.
یکی از پرسش‌های رایج بین معماران، پیمانکاران و سازندگان این است که ترتیب اجرای تأسیسات ساختمان چیست؟ دانستن ترتیب صحیح اجرای تأسیسات، به شما کمک می‌کند تا از دوباره‌کاری، تداخل فعالیت‌ها و اتلاف زمان جلوگیری کنید. در این مقاله، مراحل اصلی اجرای تأسیسات در پروژه‌های ساختمانی را به‌صورت مرحله‌به‌مرحله بررسی می‌کنیم.
تأسیسات ساختمان شامل چه مواردی می‌شود؟
تأسیسات ساختمان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
-
تأسیسات مکانیکی شامل:
سیستم لوله‌کشی آب سرد و گرم
لوله‌کشی فاضلاب
لوله‌کشی گاز
سیستم تهویه مطبوع و HVAC
سیستم گرمایش (پکیج، موتورخانه، رادیاتورها و...)
-
تأسیسات برقی شامل:
سیم‌کشی برق
نصب تابلو برق
سیستم‌های روشنایی
سیستم اعلام حریق، دوربین مدار بسته، آیفون تصویری
سیستم‌های برق اضطراری و UPS
هماهنگی بین این دو دسته برای جلوگیری از تداخل در طراحی و اجرا بسیار حیاتی است؛ موضوعی که matinarchitect به‌عنوان یک مرجع معتبر در طراحی معماری مدرن، همواره بر آن تأکید دارد.
ترتیب اجرای تأسیسات ساختمان چگونه است؟
در روند اجرای تأسیسات، توجه به ترتیب مراحل از لحاظ فنی و اجرایی اهمیت زیادی دارد. در ادامه، این ترتیب را به تفکیک مراحل ساخت بیان می‌کنیم:
1. طراحی تأسیسات قبل از اجرای اسکلت
پیش از شروع اسکلت‌بندی، مهندسان تأسیسات مکانیکی و برقی باید با تیم معماری و سازه جلسه هماهنگی برگزار کنند. در این مرحله:
نقشه‌های فاز 1 و 2 تأسیسات مکانیکی و برقی تهیه می‌شود.
مسیر لوله‌ها، کانال‌ها و رایزرها در هماهنگی با سازه مشخص می‌گردد.
محل عبور داکت‌ها، رایزرها، تابلو برق و جعبه فیوز مشخص می‌شود.
matinarchitect در پروژه‌های خود، طراحی معماری را همگام با طراحی تأسیسات انجام می‌دهد تا از تداخل‌ها جلوگیری شود.
2. اجرای تأسیسات همزمان با سفت‌کاری
پس از اجرای فونداسیون و اسکلت، و در زمان دیوارچینی:
تأسیسات مکانیکی:
اجرای لوله‌کشی فاضلاب و آب باران (با لوله‌های پلی‌اتیلن یا PVC)
نصب لوله‌های آب سرد و گرم مصرفی
اجرای لوله‌کشی گاز (در صورت نیاز و طبق استاندارد)
تأسیسات برقی:
نصب قوطی کلیدها، جعبه تقسیم‌ها، و عبور لوله‌های برق از داخل دیوار
پیش‌بینی کابل‌های تلفن، آیفون و دوربین مداربسته
داکت‌کشی سیستم‌های امنیتی و هوشمند
در این مرحله باید مراقب بود تا تأسیسات با مسیرهای سازه‌ای و معماری تداخل نداشته باشد.
3. تست و تحویل اولیه تأسیسات
پیش از پوشاندن دیوارها با گچ یا مصالح نهایی، باید تست فشار برای لوله‌های آب، نشتی گاز، و سالم بودن لوله‌های برق انجام شود. در صورت وجود اشکال، تعمیرات انجام شده و تأییدیه اولیه گرفته می‌شود.
4. اجرای تأسیسات در مرحله نازک‌کاری
با شروع نازک‌کاری (گچ‌کاری، کاشی‌کاری، سقف کاذب و...)، بخش دیگری از تأسیسات اجرا می‌شود:
نصب جعبه فیوز، تابلو برق، و کلید و پریزها
اجرای کانال‌کشی و نصب یونیت‌های تهویه (در سقف کاذب)
نصب شیرآلات مخفی (مانند فلاش تانک، دوش توکار)
آماده‌سازی بستر نصب تجهیزات گرمایشی و سرمایشی (رادیاتور، فن‌کوئل، کولر گازی)
5. نصب نهایی تجهیزات
در مراحل پایانی، پس از اتمام رنگ‌کاری و کف‌سازی، تجهیزات اصلی نصب می‌شوند:
شیرآلات بهداشتی، روشویی، توالت فرنگی
نصب هود، پکیج یا آب‌گرم‌کن
نصب کولرها یا فن‌کوئل‌ها
تکمیل کلید و پریزها، لوسترها، آیفون و...
پس از نصب، عملکرد همه سیستم‌ها تست و تایید نهایی می‌گردد.
نکات مهم در اجرای تأسیسات ساختمان
هماهنگی بین مهندس معمار، سازه و تأسیسات ضروری است. عدم هماهنگی منجر به تداخل مسیرها، کاهش زیبایی و افزایش هزینه‌ها خواهد شد.
از متریال استاندارد و مورد تأیید استفاده شود؛ به‌ویژه در لوله‌کشی گاز و برق.
تمام نقشه‌ها باید طبق آخرین مقررات ملی ساختمان تهیه شود.
تأسیسات ساختمان باید به‌گونه‌ای طراحی شود که در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض، بدون تخریب عمده قابل دسترسی باشد.
matinarchitect همواره توصیه می‌کند در پروژه‌های معماری، تأسیسات را بخشی از طراحی خلاقانه در نظر بگیرید؛ نه صرفاً یک ضرورت فنی.
نقش matinarchitect در اجرای هماهنگ تأسیسات
اگر به دنبال اجرای اصولی، مهندسی و هماهنگ تأسیسات در پروژه ساختمانی خود هستید، همکاری با تیم‌های تخصصی مانند matinarchitect می‌تواند به شما در مدیریت بهتر پروژه کمک کند. این مجموعه با بهره‌گیری از طراحان معماری و مهندسان تأسیسات، امکان اجرای همزمان و هماهنگ طرح‌های سازه، نما و تأسیسات را فراهم می‌سازد.
جمع‌بندی
اجرای اصولی و مرحله‌به‌مرحله تأسیسات ساختمان، یکی از پایه‌های مهم موفقیت پروژه‌های ساختمانی است. دانستن ترتیب اجرای تأسیسات به کاهش دوباره‌کاری، افزایش ایمنی، کاهش هزینه و کیفیت نهایی کمک شایانی می‌کند.
با بهره‌گیری از تخصص معماران و مهندسان، مانند آنچه در تیم matinarchitect ارائه می‌شود، می‌توان پروژه‌ای با کارایی بالا، ظاهر حرفه‌ای و سیستم‌های تأسیساتی استاندارد و ماندگار اجرا کرد.
